تعریف کمال گرایی + فرمول درمان کمال گرایی

تعریف کمال گرایی در ویکی‌پدیا: کمال گرایی (به انگلیسی: perfectionism) در روانشناسی، ویژگی شخصیتی است که خصوصیات آن، با تلاش فرد برای بی‌عیب‌ونقص بودن و تنظیم استانداردهایی برای بالاترین سطح عملکرد توصیف می‌شود و با خودارزیابی انتقادی و نگرانی درمورد ارزیابی دیگران نیز همراه است. کمال گرایی در بهترین تعریف آن یک نوع ویژگی چند بعدی است. به‌طوری که روانشناسان اعتقاد دارند بسیاری از جنبه‌های مثبت و منفی در آن وجود دارد. در فرم ناسازگار آن کمال گرایی مردم را برای تلاش برای رسیدن به یک ایدئال دست‌نیافتنی یا اهداف غیرواقع‌بینانه سوق می‌دهد، که اغلب منجر به افسردگی و عزت نفس پایین می‌شود. در مقابل کمال گرایی سازگار می‌تواند به افراد برای رسیدن به اهداف خود انگیزه بدهد و باعث بشود که این افراد از تلاش خود لذت ببرند. داده‌های جدید نشان می‌دهد که گرایش‌های کمال گرایانه، در بین نسل‌های اخیر افراد جوان رو به افزایش است.

کمال گرایی مثبت

کمال گرایی مثبت لازمه پیشرفت است زیرا تا زمانی که انسان سوال نکند جوابی نمی‌گیرد و تا زمانی که انسان درخواستی در زندگی نداشته باشد پاسخی نیز دریافت نمی‌کند. اینکه ما چیزی بیشتر از آنچه اکنون هست را بخواهیم مقدمه و لازمه پیشرفت ما در زندگی و رسیدن به خواسته‌هایمان است. برای تعریف کمال گرایی نمی‌توان گفت همیشه استاندارد بالا تعیین کردن نشانه کمال گرایی است و این فرد یک فرد کمال گراست. اگر فردی به دنبال بی‌عیب‌ونقص بودن، تعیین خواسته‌های غیرقابل دست‌یابی و غیرمنطقی و… باشد به نوعی دچار کمال گرایی است.

چند نمونه از ویژگی‌های کمال گرا ها

1. اغلب تصمیمات خود را بد از فکر کردن‌های طولانی مدت می‌گیرند
2. خود را فرد مرتب و منظمی می‌دانند
3. نظر دیگران برای آن‌ها اهمیت زیادی دارد
4. اگر شکست بخورند احساس حماقت می‌کنند
5. اتاق و وسایل آن‌ها همیشه منظم است
6. از تمام نیروی خود برای به‌دست آوردن نتایج عالی استفاده می‌کنند
7. برای کارهای خود برنامه‌ریزی می‌کنند
8. از دیگران هم انتظار کمال گرا بودن دارند (اگر شخص دیگری در کارها استانداردهای مورد نظر را رعایت نکند به او گوشزد می‌کنند)
9. تعلل در شروع و همچنین در خاتمه کار برای مطمئن شدن از اینکه کار به کمال مطلوب خود رسیده
10. نمی‌توانند کاری را نیمه‌کاره رها کنند
11. از افرادی که کارهایشان را به‌خوبی انجام نمی‌دهند و بهانه تراشی می‌کنند خوششان نمی‌آید
12. احساس می‌کنند والدین و اطرافیان از آن‌ها انتظار دارند که در همه زمینه‌ها عالی باشند
13. اغلب از دیگران انتقاد می‌کنند
14. اگر کار بیهوده‌ای کرده و یا حرف بی‌معنی بزنند مدت زیادی به آن فکر کرده و ناراحت می‌شوند
15. بلافاصله بد از استفاده از هر وسیله‌ای آن را سر جای خود می‌گذارند
16. نگران قضاوت دیگران هستند
17. تنبلی و شلختگی اطرافیان آن‎‌ها را عصبانی می‌کند
18. تفکر صفر و صدی دارند
19. دائما از خود انتقاد کرده و خود را قضاوت می‌کنند
20. زیاد به اشتباهات گذشته خود می‌اندیشند

(لطفا توجه داشته باشید که فقط با داشتن یک یا چند مورد از موارد بالا شما لزوما دچار کمال گرایی نیستید. علاوه بر این کمال گرایی درجات مختلفی دارد.)

اشکال کمال گرا بودن

گرفتن لذت زندگی از خود

هدف اصلی زندگی لذت بردن است. اما هدف کمال گراها از زندگی عالی کردن همه چیز. افراد کمال گرا مدام در حال تلاش برای عالی کردن هستند و خود را از لذت بردن از زندگی محروم می‌کنند.

به این متن توجه کنید:

زندگی مانند یک پتوی کوتاه است. آن را بالا می‌کشید انگشت شستتان بیرون می‌زند، آن را پایین می‌کشید شانه‌هایتان از سرما می‌لرزد. آدم‌های وسواسی مدام در حال تست اندازه پتو هستند و زندگی را نمی‌فهمند… ولی آدم‌های شاد زانوهای خود را کمی خم کرده و شب راحتی را سپری می‌کنند.

یکی از خاصیت‌های کره خاکی و زندگی روی آن این است که هرگز نمی‌توان به 100 یا کمال مطلق رسید. انسان به هر چیزی هم که برسد باز هم چیزهای خیلی بیشتری وجود دارد که آن‌ها را ندارد. انسان هر مشکلی را هم که حل کند باز هم مشکل دیگری سبز می‌شود. اگر ما حال خوب خود را موکول به زمانی کنیم که همه چیز عالی شده و به تمام خواسته‌های خود رسیده باشیم هرگز به این نقطه نرسیده و حال خوب را تجربه نمی‌کنیم. خواستن چیزهای بهتر ایرادی ندارد، اما اگر تا قبل از رسیدن به آن‌ها خود را از حال خوب و لذت زندگی محروم کنیم ایراد دارد. خواستن چیزهای بهتر ایرادی ندارد اما اگر غیرقابل دست‌یابی باشد ایراد دارد.

اگر هدف ما در زندگی رسیدن به 70 است باید ابتدا به 10 سپس 30 و سپس 70 برسیم. در این مسیر رسیدن به 70 هم باید از زندگی لذت برده و زندگی را متوقت نکنیم.

برخی در ارائه کار خود و یا خرید کردن قانون قدم به قدم تا رسیدن را فراموش می‌کنند. برای مثال اگر هدف خرید خانه 30 میلیاردی است نباید صبر کنیم تا هر زمان 30 میلیارد داشتیم آن خانه را بخریم. باید ابتدا خانه‌ای ارزان‌تر خریده و از همان استفاده کنیم. وقتی به اهداف کوچک می‌رسیم به خود پاداش می‌دهیم و خود را برای تلاش‌های بیشتر و رسیدن به اهداف بزرگ‌تر آماده می‌کنیم. اگر صبر کنیم تا هر زمان 30 میلیارد داشتیم خانه‌دار شویم نه در مدت زمانی که در حال تلاش هستیم لذتی از زندگی برده و نه بد از رسیدن به هدف از خستگی زیاد لذتی می‌بریم.

نباید انتظار داشته باشیم که در ارائه اولین کار خود بهترین کار را ارائه دهیم. همچنین نباید صبر کنیم تا هر زمان به بهترین نقطه رسیدیم اقدام به ارائه کار خود کنیم. هیچ کدام از بزرگترین برندها محصولی که اکنون ارائه می‌دهند مشابه اولین محصولشان نیست. اگر کمال گرا بودند و صبر می‌کردند تا به یک نقطه عالی رسیده و سپس اقدام به ارائه کار کنند شاید هرگز شروع نکرده و به نقطه‌ای که الان در آن هستند نمی‌رسیدند.

همچنین بخوانید: روانشناسی شادی

فرمول درمان کمال گرایی

برای درمان کمال گرایی ابتدا فقط کارهایی ضروری و واجب را انجام دهید برخی کارها جزو واجبات هستند و برخی جزو مستحبات و برای بهترین شدن. دفتری برداشته و واجبات مورد نیاز را بنویسید. برای مثال در خرید خانه داشتن سرویس بهداشتی جزو واجبات است اما متراژ یا محله جزو مستحبات و برای بهترین‌ها. اگر هدف شما خرید خانه‌ای در یکی از بهترین مناطق تهران است ابتدا می‌توانید خانه‌ای در محله‌ای پایین‌تر خرید کنید و در آینده‌ به هدف بعدی خود نیز برسید. برای خرید ماشین داشتن چهار عدد لاستیک جزو واجبات است اما رنگ، مدل سال تولید و خیلی موارد دیگر جزو واجبات نیستند. اگر هدف شما تبدیل شدن به یک نقاش بزرگ است شروع کنید به نقاشی و همان نقاشی‌های سطح پایین‌تان را نیز به دیگران نشان دهید، اگر هدفتان فروش است قیمت پایین‌تری متناسب با کار روی آن گذاشته و آن را به فروش برسانید. در مسیر تکاملی در کارتان هرگز خود را با فردی که سال‌ها زودتر از شما شروع کرده مقایسه نکنید. اگر از آن‌ها یاد بگیرید و سعی در رسیدن به آن نقطه داشته باشید بد نیست اما نباید مقایسه کنید و باعث پایین آمدن اعتماد به نفس‌تان نسبت به کار خود شوید و صبر کنید هر زمان شما هم به آن نقطه رسیدید اقدام به ارائه کنید.

چند راه دیگر برای درمان کمال گرایی

همه چیز را همگان دانند

ما هرگز نمی‌توانیم هم یک مشاور درجه یک، هم یک بازیگر درجه یک، هم یک پزشک درجه یک، هم یک مهندس درجه یک و… شویم. شاید ظاهر ما از همه نظر عالی و بی‌نقص نباشد. برخی افراد علاقه زیادی به دست بردن و متخصص شدن در کارهای مختلف دارند. مدام در حال تلاش و دویدن‌های بی‌وقفه هستند و همانطور که گفته شد هدف زندگی خود را به جای لذت بردن روی عالی کردن همه چیز گذاشته‌اند.

دلایل ایجاد کمال گرایی

برخی از دلایل ایجاد کمال گرایی که تا کنون مشخص شده:

1. والدینی که کودک را به شرط دوست دارند
2. والدین تنبیه و تشویق‌گر (با انجام کار خوب توسط کودک او را تشویق و با انجام کار بد او را تنبیه می‌کنند)
3. والدین کمال گرا
4. ژنتیک

کمال گرایی در سال‌های اخیر بیشتر شده

سال‌ها در مدارس معیار سنجش، نمره 1 تا 20 بود. خانواده‌ها همیشه انتظار داشتند فرزندشان در تمام دروس نمره 20 کسب کند و فرزندانی کمال گرا تربیت کردند. علاوه بر نمره درسی بسیاری از خانواده‌ها انتظار داشتند فرزندشان کلاس‌های زبان، شنا، هنر، ریاضی و… را بگذراند و تبدیل به یک شخص همه فن حریف شوند.

از زمانی که تلوزیون و شبکه‌های اجتماعی روی کار آمدند باعث گسترش کمال گرایی شدند. ما هر روزه در این شبکه‌ها زندگی‌های بی‌نقص و بسیاری زیبایی‌های ساختگی را می‌بینیم و ناخودآگاه دوست داریم و می‌خواهیم زندگی خودمان نیز اینطور باشد. این نمایش‌ها قطعا واقعیت زندگی نیستند. افرادی که همیشه با چهره‌ و لباس‌های منظم در شبکه‌های اجتماعی می‌بینیم در واقعیت اینطور نیستند. فیلم و سریال‌هایی که در تلویزیون می‌بینیم بد از ساعت‌ها کار گریم، تلاش بازیگران، کارگردانی، تدوین و… تبدیل به چیزی که در قاب تلوزیون مشاهده می‌کنیم شده‌اند. باید به یاد داشته باشیم که زندگی واقعی پشت صحنه است نه خود فیلم.